افزایش انگیزه و اشتیاق در کودکان (3)

بخش سوم از سلسله مقالات افزایش اشتیاق و انگیزه در کودکان

لینک قسمت اول 

لینک قسمت دوم 

انگیزه به دو نوع درونی و بیرونی قابل تقسیم است. از انگیزه بیرونی می‌توان به تقویت‌کننده‌هایی مانند پول، تائید، محبت، احترام، نمره و از تقویت‌کننده‌های درونی می‌توان به رضایت خاطر و احساس خوب از یادگیری اشاره کرد. آنچه که بیشتر موجب رفتار خود‌جوش می‌شود، انگیزه درونی است. هدف عمده فعالیت‌های پرورشی این است که کودکان به تدریج از انگیزه‌های بیرونی به سمت انگیزه‌های درونی هدایت شوند. این مقاله نیز در ادامه مقالات قبلی به ارائه راهکارهایی برای پرورش و ایجاد انگیزه و اشتیاق در کودکان می ­پردازد.

 

1)       کودک توانایی حل مسئله را به شکلی خلاق در خود دارد، به برانگیخته­ شدن آن کمک کنید.

کارهای سخت و دشوار می­توانند به منزله چالش­های اشتیاق­ آور دیده شوند. به کودک کمک کنید نسبت به آنها همین دیدگاه را داشته باشد نه آینکه آنها را موانعی نفس­گیر و خسته­ کننده بداند. راهنمایی­های زیر در این مورد بسیار سودمند می­باشند:

الف) فهرستی از مشکلاتی که نیاز به راه­ حل دارند، تهیه کنید.

ب) یکی از مشکلات ذکر شده در آن را انتخاب کنید. می­توانید به بقیه مشکلات بعداً رسیدگی کنید. به او کمک کنید فقط روی یک چیز تمرکز کند.

ج) همفکری برای یافتن راه ­حل­ها. از او بخواهید برای حل مشکل تا جایی که به فکرش می­رسد، نظر دهد. کمکش کنید که همه چیز را در یک فهرست بنویسید؛ مهم نیست اگر راه­ حل­هایش ساده­ لوحانه باشد.

د) یکی از راه­ حل­ها را انتخاب و آن را امتحان کنید.

اگر او با مشکلات بیشتری مواجه شد، سوالاتی بپرسید که به پیدا­کردن را­ه ­حل کمک می­کند. به عنوان مثال (در بازی خانه­ سازی) به جای گفتن "فک کنم اینجا یه کم چسب لازمه!" از او بپرسید چطور می­تونی این دو بخش رو محکم کنار هم نگه داری؟

یادتان باشد فعالیت مورد نظر را برایش سرگرم ­کننده و آرامش ­بخش بسازید. تنها کمی تشویق و پشت گرمی لازم است تا فرزند شما مشکلات را به عنوان چالش­هایی شوق­ آمیز ببیند و یاد بگیرد از قدرت خلاقیتش استفاده کند.

 

2)       برای تشویق و ترغیب کودک به مطالعه بهتر است با نوشتن نام تمام کتاب­هایی که او تا به حال خوانده، یک زنجیر درست کنید.

به این صورت که نام هر کتاب را روی یک کارت نوشته و این کارت­ها را روی دیوار نصب کنید. او می­تواند کارت­ها را به شکل دایره قیچی کند و آنها را به شکل یک هزار پا کنار هم قرار دهد یا اینکه اسم کتاب­ها را روی نوارهای کاغذی بنویسد و آنها را به شکل زنجیرة کاغذی در بیاورد. به این ترتیب او تشویق می­شود کتاب­های بیشتری بخواند تا بتواند اسم آنها را وارد این زنجیره کند.

 

3)     یادکردن از آدم­هایی که می­توانند برای او الگو و سرمشق باشند.

 اگر فرزند شما با خصلت­ها و ویژگی­هایی که باعث موفقیت دیگران شده آشنا شود و از آنها یاد بگیرد، می­تواند به ­تدریج همان خصلت­ها و رویکردها را برای موفقیت در زندگی خودش به­کار ببندد. به افراد موفقی که او آنها را می­شناسد اشاره کنید و بعد پیشنهاد دهید که زندگی­نامه شخصیت­های تاریخی معروف را مطالعه کند. کتابخانه محل می­تواند در این زمینه منابع خوبی در اختیار شما قرار دهد. فرزند شما وقتی بداند که افراد دیگر نیز چالش­های دشواری در زندگی داشته و آنها را به خوبی پشت سرگذاشته­ اند، رفته رفته نگرش "من می­توانم" را در خود رشد می­دهد.

 

4)      با تعیین مدت زمان منطقی و حساب شده برای کارها، مانع از وقت­ کشی او شوید.

 برای کامل انجام­ دادن کارهایش محدودیت زمانی مناسب و حساب شده در نظر بگیرید. (از او بپرسید که به نظر او چه مدت زمانی برای انجام کارهایش لازم دارد). سپس از یک ساعت زمان­ سنج استفاده کنید و او را تشویق کنید که قبل از زنگ زدن ساعت، کارهایش را تمام کند. از یاد نبرید در صورت انجام خوب کارها او را تحسین کنید.

 

5)     از او بخواهید با خودش رقابت کند.

از یک ساعت زمان­ سنج استفاده کنید تا ببینید که فرزندتان برای انجام یک کار خاص چقدر زمان صرف می­کند. سپس این زمان را روی یک کاغذ نوشته به یخچال بچسبانید. از او بپرسید آیا می­تواند بار دیگر در انجام این کار رکورد خود را بشکند.

 

6)      به او یاد بدهید از موفقیت و پیروزی یک تصویر ذهنی مثبت و خوش ­بینانه بسازد.

هر چقدر هدفی که او در ذهن دارد در نظرش واضع و روشن باشد، می­تواند راحت­تر به آن برسد.به عنوان مثال به او بگویید "تصور کن معلمت می­گوید حالا وقت امتحان املاست. خودت رو تصور کن که با اعتماد­به­ نفس بالا (آخه می­دونی که همه کلمه ­ها رو خوندی). تصور کن او داره کلمه ­ها رو تلفظ می­کنه و تو هم داری اونا رو به درستی می­نویسی و بعد تصور کن یه بیست خوشگل وسط برگه امتحانیت ظاهر شده!"

 

 

 

 

منبع

کتاب ایجاد انگیزه و اشتیاق کریستین جی آمانسون

مبارزه با مشکلات

اگر ادیسون از سختی­ها می­ترسید یا در مواجهه با آن­ها تسلیم می­شد، آیا امروز نام او بر بلندای تاریخ رقم می­خورد؟! مشکلات همیشه در کمین ما هستند. به طور کلی هدف از زندگی، تجربه­ کردن سختی­ها، مصائب و مشکلات است، اما در زندگی و کلاس درس باید به کودکان یاد دهیم که چگونه در مقابل مشکلات کوتاه نیامده و راه­ حل­های مناسب بیابند. آن­ها باید بیاموزند که وجود مشکلات به معنای بدبختی و فلاکت نیست، زیرا مشکلات برای همه انسان­های روی زمین وجود دارند، منتها هر کس باید به نحوی قدرت مواجهه و روبرو­شدن با آن­ها را در خود ایجاد و تقویت کند.

یکی از ویژگی­های کلاس­های نابغه­ ها این است که در آنجا یاد می­گیرند چگونه در محیط خود چالش ایجاد کنند و چگونه از دل چالش­ها سربلند بیرون بیایند. بنابراین پیشنهاد می­شود که آموزگاران و والدین در کلاس درس با بچه­ها صحبت کنند و در عین حال فضای گفتگو میان خود و آن­ها را نیز ایجاد کنند. در این گفت­ وگوها همه با مشکلات یکدیگر آشنا شده و به دنبال راه­ حل­های بهتر برای کمک و همیاری خواهند بود.

یکی دیگر از ویژگی­های کلاس­های نابغه­ ها، تعریف و تشریح اهداف ارزشمند و متعالی است. هر قدر معلم­ها بیشتر در کلاس­ها از این ارزش­ها با کودکان صحبت کنند، آن­ها نیز بهتر و آسان­تر به موفقیت می­رسند، اما چگونه می­توان اهداف ارزشمند را تعریف کرد.

ابتدا باید به چند نکته توجه کرد: اول آنکه ما خود (معلم یا والدین) باید به ارزشمندی اهداف زندگی اعتقاد داشته باشیم. در حقیقت باید خوشبخت­ترین و موفق­ترین افراد جامعه باشیم. اگر ما به عنوان الگوی کودکان، احساس سرخوردگی یا کمبود کنیم یا حتی اعتقادی به اهداف ارزشمند نداشته باشیم، چگونه می­توانیم راهبر و مدیر موفقی در آموزش به کودکان باشیم؟ بنابراین باید در درجة اول خود ما، خودشکوفا، با اراده و معتقد به ارزش­های متعالی در زندگی باشیم. در مرحلة بعدی باید به شیوه ­های مختلف این احساسات ارزشمند را به بچه­ ها القا کنیم.

روش کار این است که ابتدا، شنونده خوبی برای حرف­های آن­ها باشیم، در ضمن نباید از شنیدن حرف­های ساده و بعضاً حتی بی­ پایه و اساس کودکان دچار دلزدگی شویم. نکته دیگر اینکه باید با هر کس با روش منحصر به خودش برخورد کنیم.

مثلاً اگر کودکی در درس ریاضی ضعیف است مرتبا نباید با تمرین­های سخت او را آزرده­ خاطر کنیم. نباید مرتباً نقاط ضعف او را به رخش بکشانیم. می­توانیم به جای ارائه تمرین­های سخت، از بازی و سرگرمی­های ریاضی به عنوان جایگزین استفاده کنیم. کودکان وقنی در فضاهای آموزشی احساس عذاب، سختی، کمبود و ضعف نکنند، می­توانند آمادة پذیرش هر چیز دشواری شوند.

با کودکان خود در مورد صداقت، ایمان، عشق، مسئولیت، دوس داشتن و... صحبت کنید. از کلام ناب بزرگان ایران و جهان استفاده کرده و آن­ها را به سوی زندگی بهتر دعوت کنید. با احساسات منفی و بد، مقابله کرده تا روح و ذهن او را برای پذیرش خوبی­ها آماده و مهیا کنید.

نه راهکار برای ایجاد تصویر ذهنی خلاق در کودکان

• فضای شادی و شور و شوق در کلاس یا خانه ایجاد کنید، به طوری که بچه ­ها از حضور در مدرسه یا خانه احساس خوبی داشته باشند.
• به نکات مثبت رفتاری، ادراکی و احساسی آن­ها توجه کنید.
• زیبایی­های روحی، رفتاری و توانایی آن­ها را مرتباً یادآوری کنید.
• به ایجاد ارتباطات مثبت و سازنده میان دانش ­آموزان یا بچه­ های خود کمک کنید.
• خوبی­های تک ­تک آن­ها را به دیگران گوشزد کنید.
• تلاش در مقابل سختی­ها را با آن­ها تمرین کنید.
• شجاعت، دلیری وجسارت را در آن­ها تقویت کنید.
• درس یا خواسته­ های خود را به شیوة مورد علاقه آن­ها بیان کنید.
• خودشناسی و نگاه به خود را در سر فصل برنامه­ های خود قرار دهید.