تمرین خلاقیت با قلم
یکی از بی نظیرترین ابزارهای آموزش خلاقیت و برانگیختن تفکر واگرا، قلم است. شاید به نظر شما این موضوع کمی خنده دار بیاید؛ اما بسیاری از متخصصین خلاقیت بر این باورند که اگر بچه ها قلم را خوب بشناسند و بتوانند با آن بازی کنند و یا کارگروه های مختلف در این مورد تشکیل دهند به نتایج مطلوبی خواهند رسید. بیایید یک بازی ساده با قلم انجام دهیم. این بازی باید در کلاس یا خانه انجام شود. به نظر شما با قلم چه کارهایی می توان انجام داد؟ نوشتن، فکر کردن، باز هم نوشتن، حرف های خوب نوشتن، تصویر کشیدن، خط خطی کردن.
ما هم قبول داریم همه این کارها را می شود انجام داد، اما قلم شما را به فراتر از آنچه که فکر می کنید پیش می برد. قلم می تواند زندگی شما را تغییر دهد، می تواند باعث مرگ شما شود، می تواند باعث زندگی دوباره شما شود. باور ندارید؟
تعجب نکنید، این داستان واقعی را بشنوید:
در خلال جنگ جهانی دوم زمانی که هنوز اینترنت و موبایل و رسانه ها به این گستردگی در اختیار بشر نبود، دو نفر به دلیل فعالیت های سیاسی به زندان می افتند. حکم آنان این بود: یک سال زندان انفرادی.
وقتی آن دو را به سلول های خود می بردند، این دو که دوست های قدیمی بودند و هر دو با زبان مرسی آشنایی داشتند، از این طریق با یکدیگر حرف می زدند و از آنجایی که سلول های آنان در مجاور هم قرار گرفته بود، این امکان برایشان وجود داشت که با مرسی با یکدیگر درد و دل کنند.
اما شاید بپرسید مرسی نیاز به دستگاه مخصوصی دارد و آنان قطعا در زندان این وسیله را در اختیار نداشتند. بله درست است، اما آنان با استفاده از دو قلمی که در اختیار داشتند و زدن آن به دیوار و تولید صدا با هم ارتباط برقرار می کردند. این داستان به ما نشان می دهد که قلم کاربردهای اساسی دیگری هم غیر از نوشتن دارد. اما به نظر شما یک قلم چه کاربردهای دیگری دارد؟ همین الان روی کاغذ شروع به نوشتن کنید و کاربردهای آن را نه با تفکر همگرا، بلکه با تفکر واگرا یعنی در ابعاد مختلف و متنوع بنویسید مانند: لای پنجره و در گذاشتن، خاراندن پشت، آتل بستن انگشت دست، وصل کردن به عینکی که دسته ندارد، در آوردن وسایلی که پشت شوفاز افتاده است، مشخص کردن مرز یا محدوده چیزی، حل کردن شکر در چای و....
حال بیاید برای قلم کاربردهای دیگری در نظر بگیریم، کاربردهایی که اگر به کاربرد اصلی آن یعنی نوشتن افزوده شود، بیشتر به یک معجزه شبیه است.
ما می توانیم قلمی بسازیم که:
• برایمان موسیقی پخش کند.
• فیلم نمایش دهد.
• از دل آن تابلوهای زیبای نقاشی بیرون بیاید.
• نوک آن از طلا باشد.
• دارای توانایی سخن گفتن باشد.
• نقش یک کامپیوتر را ایفا کند.
در نظر داشته باشید همه این مواردی که اشاره شد بخش کوچکی از عظمت قلم است که در اختیار ما قرار دارد. چرا تاکنون به این همه کاربرد و یا تغییراتی که می توان توسط قلم انجام داد توجه نکرده ایم؟ چون ما عادت به فکر کردن بر اساس تفکر همگرا و خطی کرده ایم. تفکر واگرا یعنی پر و بال دادن به فکر و اندیشه و احساس کودکان. معلم ها و والدین عزیز شما می توانید این تمرین را در موارد مشابه دیگر مانند دکمه، کاغذ، لوبیا و... انجام دهید.
اگر به کودکان اجازه تفکر واگرا بدهیم و آنان را دعوت به اندیشیدن کنیم، مطمئناً نتایج مطلوبی به دست خواهد آمد. دانش آموزان هزاره سوم می توانند دنیا را تغییر دهند، چون آنان یاد گرفته اند با نبوغ، احساس، لبخند و اندیشه زندگی کنند. زندگی ای که در پرتو ایمان، خلاقیت، شور و اشتیاق به تحول به دست می آید.
به امید داشتن نسلی خلاق
